Zastava 101
Zastava

Detalji

• : Hečbek
• 1971
• 2008

Opis

Zastava 101, popularno zvana „Kec“ i „Stojadin“ je automobil koji je proizvodila Srpska fabrika automobila „Zastava“ iz Kragujevca. Ovaj automobil nastao je na bazi „Fiata 128“, sa malo izmenjenim zadnjim delom - petim vratima. Proizvodio se od 15. oktobra 1971. do 20. novembra 2008. godine i proizveden je u vise od milion primeraka. Milioniti „Stojadin“ je proizveden 1991. godine, a rekordna godisnja proizvodnja bila je 1979. godine, kada je sa montaznih traka sislo 88.918 „Zastava 101“. Proizvodio se u varijantama sa pet i troje vrata, sa motorom od 55 konjskih snaga, zapremine 1100 kubika. Krajem 1960-ih godina rukovodstvo Zavoda Crvena zastava, predvodjeno direktorom Prvoslavom Rakovicem tragalo je za novim modelom koji bi uvrstili u svoj proizvodni program. Rukovodstvo „Fiata“ je Zastavi najpre nudilo „Fiat 124“, ali su oni to odbili (proizvodnju ovog modela su potom prihvatili Rusi i od njega je nastala Lada). Posle dugih pregovora sa rukovodstvom Fiata, Zastavi je ponudjena odbacena varijanta „Fiata 128“ - pod radnim nazivom „Fiat 128 b1“. Fiatov model „128“ poceo je da se proizvodi 1969. godine, a vec naredne 1970. je proglasen za Evropski auto godine, sa tada veoma unapredjenim sistemom za upravljanje i kocenje. Fiatov konstruktor Aurelio Lampredi je uporedo sa standardnom verzijom modela „124“, napravio jos dve verzije - sa pet i troje vrata. Oba ova modela bila su u danas preovladjujucoj „hecbek“ varijanti. Posto tada nije bila praksa da se automobili proizvode u ovoj varijanti, Fiat je odustao od ovih modela. Zastava je prihvatila model sa petoro vrata, a model sa troje vrata je kasnije posluzio kao uzor za „Fiat 127“. Kasnije se ispostavilo da je prepustanje ovog modela Zastava, bila velika Fiatova greska jer je ona postala proizvodjac prvog modernog „hecbek“ vozila. „Zastava 101“ je javnosti predstavljena 15. marta 1971. godine na sajmu automobila u Beogradu, a serijska proizvodnja je zapocela 15. oktobra 1971. godine. Ubrzo po pocetku proizvodnje ovaj automobil je stekao status „nacionalnog vozila“. Uz nekoliko krupnijih izmena - 1979, 1983, 1988. i 1994. godine, uglavnom enterijera, Zastava 101 se sa ne preterano velikim tehnickim izmenama proizvodila sve do 20. novembra 2008. godine. Tada je posle 37 godina sa proizvodnih traka zastavine fabrike sisla i poslednja 1.273.532. Zastava 101. Zastava 101 predstavlja najuspesniji i najprodavaniji automobil Kragujevacke Zastave. Rekordna proizvodnja Zastave 101 je bila 1979. godine kada je proizvedeno 88,918 komada. Rekordna mesecna proizvodnja je bila oktobra 1979. godine sa 9,027 primeraka, a dnevni rekord je napravljen 16. januara 1980. godine kada su proizvedene 442 Zastave 101. Milionito vozilo Zastave, proizvedeno 1976. godine bilo je upravo Zastava 101, a milioniti „101“ proizveden je 1991. godine. Tokom 37 godina duge proizvodnje ovaj model je pretrpeo nekoliko promena, uglavnom estetske prirode, mada je do kraja zadrzao svoju prvobitnu formu. Na samom pocetku proizvodnje u prodaji su bile dve verzije Zastave „101“ - „standard“ i „de luks“, mada su sve razlike izmedu njih bile samo estetske - boja sedista, boja tepiha na podu, hromirane lajsne, maska hladnjaka i dr. Godine 1976. se umesto modela „Zastava 101 de luks“ pojavio model „Zastava 101 l“, koji je imao nove branike sa gumenim lajsnama, nova sedista, drugaciju masku hladnjaka, rikverc svetlo i dr. Svi ovi modeli imali su isti motor od 1.116 cm³. Jedina izmena u motoru kod prvih verzija Zastave 101 bila je aprila 1976. godine kada je uvedena bregasta osovina sa sirinom brega od 20 mm umesto stare 14 mm. Godine 1979. prestaje serijska proizvodnja modela „standard“ i „l“, a pocinje proizvodnja novih modela - „konfort“, „specijal“, „super“ (cesto i sa oznakom SC) i „mediteran“. Glavna vizuelna razlika izmedu starih i novih modela bili su novi cetvrtasti umesto starih okruglih farova, mada su okrugli farovi zadrzani na modelu „mediteran“, koji je imao troje vrata. Pored cetvrtastih farova, novi modeli su imali branike bez odbojnika sa crnim navlakama na krajevima, novu masku hladnjaka, novi volan, nova sedista sa naslonom za glavu, grejac zadnjeg stakla i dr. Pored ovih estetskih razlika, novi modeli su imali nove jace motore - „komfort“ se proizvodio sa motorima od 1.116 ccm³ i 1.290 ccm³; super se proizvodio sa 1.116 ccm³ i imao snagu od 64 KS; specijal se proizvodio sa motorom od 1.290 ccm³ i imao snagu od 73 KS; mediteran se proizvodio sa motorima od 1.116 ccm³ i 1290 ccm³, sa 55 KS, odnosno 73 KS. Novi modeli su se proizvodili sve do sredine 1983. godine, kada su ih zamenili modeli Zastava 101 GT/GTL 55/65. Nove brojne estetske izmene preuzete su tada sa novih verzija „Fijata 128“, pa su tako novi modeli Zastave 101 dobili - novi siri branik sa pozicionim svetlom i migavcem, novu masku hladnjaka, bocne migavce u obliku romboida, novu braon instrument tablu i novi enterijer u kojem je dominirala braon boja, nov dizajn felni i dr. Tehnicke izmene su se ogledale u modifikaciji kocionog sistema, meksem i udobnijem vesanju, cime je vozilo dobilo na stabilnosti. Motori su bili standardni 1.116 cm³ sa jednogrlim karburatorom (model 55) i 1.301 ccm³ sa dvogrlim karburatorom (model 65). Godine 1987. izmenjen je naziv modela pa su preimenovani u YUGO 1,1 i Jugo 1,3 GX. Vec naredne 1988. godine dolazi do novog preimenovanja modela u Skala 55/65 i taj naziv su zadrzali do kraja proizvodnje, 2008. godine. Tada su usledile i nove estetske promene - nova maska hladnjaka, uvodnik vazduha na poklopcu motora, prednja stakla bez leptira, retrovizori podesivi iznutra, enterijer u sivoj i oker zutoj-boji (ova boja izbacena je proizvodnje 1991-92. godine). Modeli Skala 65 su imali motor od 1.301 ccm³ i menjac sa pet brzina. Godine 1994. dolazi do novih promena i tada nastaju novi modifikovani modeli Skala 55 c/65 c, tada je petostepni menjac ugradjen u oba modela, a uvedena je nova instrument tabla i novi veci plasticni branici. Ovi modeli ostali su nepromenjeni do kraja proizvodnje, s tim sto su 2003. godine dobili nove uze branike i novu oznaku Zastva Skala 55/65, umesto dotadasnje Jugo. Sredinom 2007. godine, pred sam kraj proizvodnje u pojedine modele je ugradjivana nova savremena instrument tabla sa digitalnim brojacem predenih kilometara, pokazivacem broja obrtaja i elektronskim brzinomerom. Pored putnickih vozila, Zastava 101 pravljena je i kao lako teretno vozilo - Skala 1.1 Poly, Skala 1.1 Pick-Up, Skala 1.1 Poly Kombi, Skala 1.1 Poly Pekar i Skala 1.1 Poly JV. „Zastava 101“ izvozena je u veliki broj zemalja, kako zapadne, tako i istocne Evrope. Prilikom izvoza umesto oznake „101“ modeli su imali oznaku „1100“, jer je Peugeot polagao pravo na trocifrene oznake modela. Pored izvoza u Nemacku, Francusku, Luksemburg, Svajcarsku, Belgiju, Holandiju i Veliku Britaniju, model „101“ je bio veoma popularan u zemljama tadasnjeg istocnog bloka - Cehoslovackoj, Poljskoj, Madjarskoj, Bugarskoj i Rumuniji. U okviru saradnje izmedu Zastave i Poljske Fabrike putnickih automobila (FSO) u Varsavi su od 1973. do 1983. godine sklapane Zastave 101 pod oznakom „1100p“. TakodJe u okviru ove razmene u Zastavi su sklapani modeli - „Fiat 125p“ tzv. pezejac i „Fiat 126p“ tzv „peglica“. U periodu od 1975. do 1979. godine u Poljskoj je proizvedeno 36,000 „Zastava 1100p“. Model Zastave 101 sa troje vrata pod nazivom „mediteran“ najpre se proizvodio u Poljskoj (naziv mediteran je koriscen na Jugoslovenskom trzistu, a za izvoz je imao oznaku 311). Znacenje skracenica: lux, L, confort, SC, ... Zastava 101 - Osnovni model. U proizvodnji od 1971. do 1979, unapredJen 1976. godine. Zastava 101 lux - Tehnicki kao osnovni model, sa boljom opremom: sedista od crvenog skaja, hromirane lajsne na tapacirunzima vrata, rucica menjaca providna sa znakom Z unutra, hromirane lajsne na pragovima i ivicama krova, maska hladnjaka crna plasticna i dr. U proizvodnji od 1971. do 1976. godine. Zastava 101 L - Tehnicki kao osnovni model, sa boljom opremom: sedista i tapacirunzi od plisa, naslon sedista se obarao unazad, maska hladnjaka sa dve srebrne horizontalne linije, svetlo hoda unazad, elektricna pumpa za pranje vetrobrana, upaljac za cigarete, pokazivac temperature motora umesto signalne lampice, servo-uredjaj za kocenje i dr. U proizvodnji od 1976. do 1979. godine. Zastava 101 confort - Unapredjen osnovni model: cetvrtasti farovi, nova maska hladnjaka, novi volan, grejac zadnjeg stakla, nova sedista sa naslonom za glavu, nove boje enterijera i dr; motori od 1116 ccm³ i 1290 ccm³. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine. Zastava 101 SC-super - Unutrasnjost kao konfort, izuzev sedista sportskog tipa sa spojenim naslonom za glavu; motor od 1116 ccm³ i 64 KS, sa dvogrlim karburatorom. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine. Zastava 101 special - Unutrasnjost kao konfort, izuzev instrument table koja ima brojac obrtaja, kao i brojaci pritiska ulja i temperature vode, koji se nalaze van instrumet table; nove felne od lake legure, motor od 1290 ccm³ i 73 KS, sa dvogrlim karburatorom. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine. Zastava 101 mediteran - Karoserija sa troje vrata, zadrzani okrugli farovi od ranijih modela, unutrasnjost kao konfort, stakla u boji (zelena i crna); motori od 1116 ccm³ i 1290 ccm³, sa 55 KS, odnosno 73 KS. U proizvodnji od 1979. do 1991. godine, unapredivan 1983. i 1988. godine zajedno sa ostalim modelima. Prilikom izvoza ovog modela koriscen je naziv Zastava 311, odnosno Yugo 311. Zastava 101 GT 55 - Unapredjen osnovni model: unutrasnjost sa novom redizajniranom instrument tablom u braon boji (slicna starom tipu table), novi enterijer dominira braon boja, branici hromirani sa migavcem i pozicijom, nova maska hladnjaka, nove felne, bocni migavaci u obliku romboida i dr; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine. Zastava 101 GT 65 - Isti ako model Zastava 101 GT 55, samo sa jacim motorom zapremine 1301 ccm³ sa 65 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine. Zastava 101 GTL 55 - Unapredjen model sa boljom opremom: potpuno nova instrument tabla (preuzeta iz novih Fiata 128) u braon boji sa novim komandama za grejanje i provetravanje vozila, nov dizajn rucica za menjac i rucnu kocnicu, tapacirunzi u kombinaciji skaj-tkanina u braon boji, nova zadnja polica koja se podize sa petim vratima i dr; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine. Zastava 101 GTL 65 - Isti ako model Zastava 101 GTL 55, samo sa jacim motorom zapremine 1301 ccm³ sa 65 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine. Yugo 1,1 GX - Isti kao model Zastava 101 GTL 55, samo drugi naziv. Proizvodio se tokom 1987. godine. Yugo 1,3 GX - Isti kao model Zastava 101 GTL 65, samo drugi naziv. proizvodio se tokom 1987. godine. Yugo Skala 55 - Unapredjen osnovni model: instrument tabla sa novim bojama (siva i oker zuta), prednji prozori bez lepir stakala, retrovizori podesivi iznutra, novi tapacirunzi; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1988. do 2003. godine, unapreden 1994. godine (petostepeni menjac, instrument tabla i branici). Yugo Skala 65 - Unapredjen model, unutrasnjost ista kao kod Skale 55; motor od 1301 ccm³ sa 65 KS; petostepeni menjac. U proizvodnji od 1988. do 2003. godine. Unapredjen 1994. godine (instrument tabla i branici). Zastava Skala 55 c - Unapredjen osnovni model, sa manjim branicima; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 2003. do 2008, unapredjen 2007. sa novom digitalnom tablom. Zastava Skala 65 c - Unapredjen model, unutrasnjost ista kao kod Skale 55; motor od 1301 ccm³ sa 65 KS; Zastava 1100 - modeli namenjeni izvozu. U proizvodnji od 2003. do 2008, unapredjen 2007. sa novom digitalnom tablom. Zastava 1100p - modeli proizvedeni u Poljskoj. Benzinski motor Tip Radna zapremina Snaga Obrtni moment Maksimalna brzina Ubrzanje 0-100 km/h Komb. potrošnja 1100P [1] 1116 cm3 40.5 kW @ 6000 rpm 78.5 Nm @ 3000 rpm 135 km/h 19 s 9.6 l/100km M-1300 [2] 1290 cm3 53.5 kW @ 6000 rpm 100 Nm @ 3900 rpm 150 km/h 15 s 9.6 l/100km 1100 super [3] 1116 cm3 47 kW @ 6000 rpm 81 Nm @ 4000 rpm 148 km/h 16.5 s skala 511 GL [4] 1116 cm3 44 kW @ 6000 rpm 83 Nm @ 4400 rpm 146 km/h 17 s 8.5 l/100km Poznat kao Kec i Stojadin Proizvodnja 15. oktobar 1971 — 20. novembar 2008. Klasa Mali porodicni auto Karoserija 3/5 vrata - hecbek 2 vrata - pikap Motor cetvorotaktni linijski sa 4 cilindra 1116 i 1290 cm3 Stepen prenosa 4 i 5 stepeni (manuelni) Meduosovinsko rastojanje 2449 mm Dužina 3886 mm Širina 1590 mm Visina 1372 mm Težina 830 kg Moje licno misljenje i iskustvo sa auto-otpada, a vezano za ovaj automobil je da je ovaj auto zaista bio ispred svog vremena, kada se pojavio, sada vec daleke 1971. godine. Iako se Zastava 101 smatra domacim, nacionalnim vozilom, ona je nista drugo do italijanski Fiat 128 sa petoro vrata, kome je zamenjen zadnji kraj. Kada uporedite 101 sa vozilima, koja su se tada vozila kod nas, to je bilo, kao nebo i zemlja. Tada su se u Jugoslaviji najcesce vozile Fice, a onda se pojavilo vozilo, kao sto je Zastava 101, vozilo, koje je moglo da razvije 50% vecu brzinu, da primi 4-5X puta vise prtljaga, vece, udobnije, znaci auto u svakom pogledu bolje od tada najcesce vozene Fice. Stojadin jeste bio odlican auto u svakom smislu 70-ih godina, ali kako su godine prolazile i dosle 80-te, 90-te, pa 2000. i na kraju 2008. kada je prestala da se proizvodi. "Nasa" Zastava je nastavila da se proizvodi, kao sto se proizvodila 30-ak godina unazad, bez ikakve modernizacije, osim ako u modernizaciju ne racunamo to sto je dobijala drugacije nastavke iza imena 101, kao sto su skala 55, Specijal, GTL i tako dalje. Zastava 101 je za 37 godina, koliko se proizvodila, cesto nesto menjala na sebi, ali nesto, sto nema nikakvog znacaja, kao sto su branici, koji su od oblih metalnih, presli na kockaste, pa sa kockastih metalnih na uske plasticne, pa siroke od poliestera, pa opet uske plasticne. Menjala su se i prednja svetla sa okruglih se preslo na pravougaona, sedista su menjala boje, zadnje staklo je dobilo grejac i tako, kao sto rekoh, sve neke nebitne stvari. Jedine znacajnije stvari koje su uradjene, su te sto se sa razvodnika sa platinskim dugmicima preslo na elektronsko paljenje i sto je vremenom menjac sa 4 brzine, zamenjen petostepenim. Sto se tice limarije, zastava 101 je cesto imala problema sa pucanjem prednjih koseva, krakova i truljenjem zadnje grede, ali sta su sve nasi ljudi vozili u njima i s obzirom na to, da su to kola stara i po dvadesetak-tridesetak godina, nije ni cudo. Da ne bi pucali prednji kosevi i da se auto ne bi "razabio" stavljale su se "sanke" koje su povezivale prednji vezni lim sa patosom i stavljala se poprecna greda od levog ka desnom kosu koja bi ukrutila auto. Pored toga, kod Zastave su cesto znala da "spadnu" prednja vrata, kada bi se pojavio luft u sarkama ili kada bi istrulio prednji stub, gde su se kacila vrata. Zamena vrata je cesto bila komplikovana, jer su se drzala na srafovima sa krstastom glavom za srafciger, a kako bi vremenom navoj na srafovima zardjao, bilo ih je tesko odvrnuti, pa su se najcesce glave srafova grejale autogenim aparatom i lupale cekicem, dok ne bi popustile. Sto se tice mehanike, tu je zaista sve manje vise dobro i mehanika nije vozacima pravila neke vece probleme, osim mozda menjaca, koji ponekad nije hteo lepo da ulazi u brzine, ako bi se pojavio luft u mehanizmu rucice menjaca. SOHC motori 1116 i 1290 cm3 iz Zastave 101 su zaista dobri i mogu dogurati i do 400.000km uz pravilno odrzavanje i pravovremenom zamenom ulja i filtera. Najcesci kvar na ovim motorima je bio zbog pucanja zupcastog kaisa, koji vozaci nisu menjali na vreme. Problem sa Zastavom 101 je sto je auto totalno demode i prevazidjen, pa vecina onih kojima istekne registracija dotera ga na otpad ili ga daju staro za novo pri kupovini novog auta, jer je u danasnje vreme, stvarno bezveze voziti auto bez klime, servo volana i raznih drugih novotarija. Do pretposle godine, najcesce nudjeno vozilo na auto-otpadima je pored Lade i Juga bila upravo Zastava 101, ali evo vec sada 2016. godine njih vise nema toliko puno na putevima, pa se i njihova ponuda smanjila. Zastava 101 je postala toliko neinteresantna mladjoj populaciji vozaca, da je doslo vreme, da kako kome istekne registracija, dovozi je pravo na auto-otpad, gde se otkupljuju na kilo, a trenutna otkupna cena automobila u Zelezniku (Beograd)na dan 26. 02. 2016. godine je 7 dinara. Ako znamo, da je zastava 101 teska 835 kg. i to pomnozimo sa otkupnom cenom od 7 dinara, dolazimo do toga, da za ceo auto mozete dobiti 835 X 7= 5845 dinara ili pretvoreno u eurima po danasnjem kursu od 123.70, mozete dobiti 47€. Mi sa auto-otpada Kidi uvek placamo vise od zeleznika 5 dinara po kilogramu, sto je trenutno skoro duplo vise, ali ni tada ne mozete dobiti ni 100€ za automobil, koji su mozda vasi roditelji ili neko drugi kupili na kredit i godinama odvajali od usta za njegovu isplatu. Mnogi su se 70-ih godina i tukli u redovima ispred salona oko toga, ko je prvi video i izabrao bas taj model, jer je tad vazilo pravilo liste, gde se na automobil cekalo 6 meseci, a onda bi vas pismenim putem obavestili, da imate 3 dana da nadjete automobil u nekom salonu i da im dostavite broj sasije i motora, a ukoliko ne biste to uradili u roku od ta 3 dana, vracali biste se ponovo na listu cekanja. Cesto nam na otpadu vozilo dovezu, prvi vlasnici, ljudi koji su pre 30-ak godina, godinama odvajali od plate da bi kupili taj auto i takvim ljudima je neshvatljivo, da ce sada za to vozilo dobiti sesti deo jedne prosecne Srpske plate, ali nazalost ne diktiramo mi cene, nego trziste, to jest zakon ponude i potraznje. Kao sto sam vec napomenuo, mladje generacije iz razumljivih razloga ne zele da voze automobile, koji su svetlost dana ugledali, pre njihovog rodjenja, a ako ih oni ne zele-voze, kome cu ja prodavati delove? Do sada sam otkupio i rasturio preko 200 Zastava 101. Imam motora i menjaca dovoljno, da do kraja zivota vise ne kupim ni jednu Zastavu i onda shvaticete, da bi kupovinom i nagomilavanjem bespotrebnih delova, samo pravio sebi minus u poslovnom smislu. Na internetu imate dosta nekih grupa ljubitelja starih automobila-oldtajmera, ali verujte mi iz iskustva vam kazem i provereno, vecina tih sto raspravljaju o tome voze nove automobile ili su klinci, koji nemaju ni za bajs, a oldtajmere vole u vidu slicica na desktopu ili postera na svom zidu. Internet, masta i stvarnost, nemaju veze jedno s drugim. Citam na jednom forumu, kako se medju ljubiteljima oldtajmera sve vise traze Stojadini, narocito oni iz 70-ih godina sa okruglim svetlima. Posto ih trenutno imam 3, uclanio sam se u tu grupu i ponudio svoja vozila po ceni od 150€ i znate li koliko sam ih prodao? NIJEDAN! Eto toliko o tome. Posto su mi mogucnosti cuvanja vozila ogranicene (nemam dovoljno veliki plac da cuvam sve sto kupim), ja sam sve Zastave 101 demontirao i slozio u policama, pa ako nekom nesto treba, nek izvoli doci.